Najstarsze znaleziska historia pszczelarstwa...
🐝 Najstarsze znaleziska miodu i pszczelarstwa: Podróż przez tysiąclecia
Miód od wieków fascynuje ludzkość swoim słodkim smakiem, właściwościami leczniczymi i głębokim znaczeniem duchowym. Zanim powstały pierwsze cywilizacje, człowiek już poszukiwał miodu – początkowo jako zbieracz dzikich pszczół, później jako hodowca. Dzięki odkryciom archeologicznym możemy dziś prześledzić niezwykłą historię tej relacji i dowiedzieć się, że miód towarzyszył człowiekowi już od tysięcy, a nawet milionów lat.
🌳 Pszczelarstwo w Polsce: najstarsze znaleziska
Leżajsk – skarb ukryty w dębie (ok. 680 r. n.e.)
W 2012 roku podczas prac przy rzece San w okolicach Leżajska natrafiono na olbrzymi pień dębu, który okazał się nie lada sensacją. W jego wnętrzu znajdowało się gniazdo pszczele, doskonale zachowane mimo upływu wieków. Zachowały się nawet fragmenty wosku i pozostałości miodu.
To znalezisko datowane jest na około 680 rok naszej ery i zostało uznane za najstarsze zachowane gniazdo pszczele na świecie. Naukowcy z Polskiej Akademii Nauk potwierdzili autentyczność znaleziska oraz jego wiek dzięki badaniom dendrochronologicznym i radiowęglowym.
Gniazdo to należało prawdopodobnie do tzw. bartnika – człowieka, który wydrążał dziuple w drzewach i udostępniał je pszczołom. Bartnictwo było na terenach Polski bardzo popularne przez wieki, zanim zostało zastąpione przez nowoczesne pasieki. Znalezisko z Leżajska nie tylko wzbogaciło światową historię pszczelarstwa, ale i przypomniało, jak długą tradycję ma hodowla pszczół w naszym kraju.
Ponadto w Polsce znane są liczne ślady bartnictwa sięgające nawet kilkuset lat wstecz, m.in. w Puszczy Białowieskiej, gdzie w XIX wieku udokumentowano kilkadziesiąt drzew bartnych. W XVIII i XIX wieku liczba barci w Polsce sięgała dziesiątek tysięcy – na Pomorzu Zachodnim było ich około 20 tys., a w Królestwie Kongresowym aż 70 tys. Nazwy miejscowości takie jak Bartodzieje, Bartniki, Barcice czy Barcinek świadczą o historycznym znaczeniu bartnictwa i lokalizacji dawnych osad bartników.
🐝 Pszczoły w prehistorii: najstarsze ślady
Hiszpania – malowidło z Cuevas de la Araña (ok. 8000–6000 lat p.n.e.)
W jaskini Araña, niedaleko Walencji, odkryto malowidło naskalne przedstawiające postać wspinającą się po linie w kierunku dzikiego gniazda pszczół. Postać sięga do plastra miodu, jednocześnie odganiając owady. To jedno z najstarszych znanych wyobrażeń interakcji człowieka z pszczołami, świadczące o tym, że miód był nie tylko pożywieniem, ale również celem ryzykownych wypraw.
Birma – skamieniała pszczoła z okresu kredy (ok. 100 mln lat temu)
W dolinie Hukawng w Birmie naukowcy odkryli bursztyn, w którym znajdował się skamieniały samiec pszczoły – Melittosphex burmensis. To najstarszy znany przedstawiciel rodziny pszczół, żyjący jeszcze w czasach dinozaurów. To znalezisko dowodzi, że pszczoły zamieszkiwały Ziemię na długo przed pojawieniem się człowieka i już wtedy zapylały ówczesną roślinność.
🍯 Najstarszy zachowany miód
Gruzja (ok. 5500 lat temu)
W glinianych naczyniach odkrytych w grobowcach w Gruzji znaleziono ślady miodu, co czyni go najstarszym zachowanym miodem na świecie. Znalezisko pochodzi sprzed ponad 5 tysięcy lat i jest dowodem na to, że mieszkańcy tych ziem nie tylko znali miód, ale i uznawali go za produkt wart umieszczenia w grobie – zapewne jako pokarm na „tamten świat”.
Egipt (ok. 3000 lat p.n.e.)
W grobowcach faraonów, m.in. w Dolinie Królów, archeolodzy odnaleźli naczynia z miodem, który – dzięki właściwościom konserwującym – nadal nadawał się do spożycia. W starożytnym Egipcie miód był wykorzystywany nie tylko jako pożywienie, ale i jako lek, składnik balsamów, kosmetyków, a nawet środek płatniczy.
🌍 Znaczenie odkryć
Odkrycia z Hiszpanii, Gruzji, Egiptu, Birmy, a także z Polski, pokazują, że relacja człowieka z pszczołami jest starożytna i uniwersalna. Miód był nie tylko cennym pokarmem, ale również produktem obrzędowym, lekarstwem, a nawet symbolem nieśmiertelności.
Współczesne pasieki to efekt tysięcy lat obserwacji i udoskonalania metod pszczelarstwa. Dzięki takim znaleziskom możemy docenić, jak głęboko sięga historia tej wyjątkowej współpracy między ludźmi a pszczołami – współpracy, która trwa nieprzerwanie do dziś.
